หลักสูตรกับผลไม้
หากจะเปรียบเทียบหลักสูตรกับผลไม้ชนิดใดชนิดหนึ่งแล้วนั้น คงต้องพิจารณาว่าจะเลือกมองหลักสูตรในมุมใด ประเด็นที่สามารถมองเห็นได้ชัดเจนที่สุดคงหนีไม่พ้นเรื่อง การนำหลักสูตรไปใช้ ถือได้ว่าเป็นขั้นตอนที่สำคัญยิ่งในการพัฒนาหลักสูตร เพราะเป็นการนำอุดมการณ์ จุดหมายของหลักสูตร เนื้อหาวิชา และประสบการณ์การเรียนรู้ที่กลั่นกรองอย่างดีแล้วไปสู่ผู้เรียน ขั้นตอนการนำหลักสูตรไปใช้ มีความสำคัญยิ่งกว่าขั้นตอนตอนใดๆทั้งหมด เป็นตัวบ่งชี้ถึงความสำเร็จหรือความล้มเหลวของหลักสูตร ถึงแม้หลักสูตรจะสร้างไว้ดีเพียงใดก็ตาม ยังไม่สามารถจะกล่าวได้ว่าประสบความสำเร็จหรือไม่ ถ้าหากว่าการนำหลักสูตรไปใช้ดำเนินไปอย่างไม่ถูกต้องหรือไม่ดีเพียงพอ ความล้มเหลวของหลักสูตรก็จะเกิดขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้เพราะฉะนั้นการนำหลักสูตรไปใช้ จึงมีความสำคัญที่ผู้เกี่ยวข้องในการนำหลักสูตรไปใช้ จะต้องทำความเข้าใจกับวิธีการขั้นตอนต่างๆ เพื่อให้สามารถนำหลักสูตรไปใช้อย่างมีประสิทธิผลสูงสุดตามความมุ่งหมายทุกประการ (สำนักพัฒนาคุณภาพการศึกษา. 2554. หน้า 1)
เมื่อพิจารณาประเด็นข้างต้นกับผลไม้ชนิดหนึ่ง น่าจะเป็น มะพร้าว ผลไม้ท้องถิ่น ทุกคนรู้จัก มีประโยชน์มากมายแต่กว่าจะนำมาใช้ประโยชน์ได้นั้นลำบาก เช่น การปีนเก็บ การปอกเปลือก การขูดเนื้อมะพร้าว ฯลฯ ถ้าทำไม่ดีไม่มีความรู้ อาจอดกินได้ เปรียบเทียบกับหลักในการนำหลักสูตรไปใช้ มีรายละเอียดดังนี้
หลักการนำหลักสูตรไปใช้ | โครงสร้างของมะพร้าว |
หลักสูตรใหญ่ที่ถูกกำหนดมาจากส่วนกลาง เช่น หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน 2551, หลักสูตรปฐมวัย, หลักสูตรอุดมศึกษา เป็นเรื่องใหญ่ เข้าใจและเข้าถึงยาก ลักษณะของเนื้อหาค่อนข้างเป็นนามธรรม จับต้องไม่ได้ | เปลือกนอก |
วางแผนและเตรียมการในการนำหลักสูตรไปใช้ ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องควรศึกษาเพื่อเข้าใจตรงกันในทำนองเดียวกันและสอดคล้องต่อเนื่องกัน เปรียบได้กับกาบมะพร้าวที่มีลักษณะเป็นเส้นเล็กๆ รวมประกอบกันอยู่อย่างเหนียวแน่น ซึ่งมีคณะบุคคลทั้งส่วนกลางและส่วนท้องถิ่นที่จะต้องทำหน้าที่ประสานงานกัน | กาบมะพร้าว |
ดำเนินการอย่างเป็นระบบตามขั้นตอนโดยคำนึงถึงปัจจัยที่ช่วยให้ประสบความสำเร็จ ได้แก่ งบประมาณ วัสดุอุปกรณ์ เอกสารหลักสูตรต่าง ตลอดจนสถานที่ต่างๆ ที่จะเป็นแหล่งให้ความรู้ประสบการณ์ต่างๆ สิ่งเหล่านี้จะต้องได้รับการจัดเตรียมไว้เป็นอย่างดี และพร้อมที่จะให้การสนับสนุนได้เมื่อได้รับการร้องขอ ซึ่งเป็นเรื่องที่ค่อนข้างยาก ข้อนี้มักเป็นจุดอ่อนในการนำหลักสูตรไปใช้เนื่องจากมีประเด็นเยอะ ซับซ้อน ปฏิบัติลำบาก | กะลามะพร้าว |
บุคลากรที่เกี่ยวข้อง เช่น ครูต้องได้รับการพัฒนาอย่างเต็มที่และจริงจัง ในด้านความรู้ ความเข้าใจทักษะและเจตคติเกี่ยวกับการใช้หลักสูตรอย่างเข้มข้น ผู้ชำนาญการพิเศษ เพื่อให้การสนับสนุนและพัฒนาครูโดยการทำหน้าที่นิเทศ ติดตามผลการนำหลักสูตรไปใช้ | เนื้อมะพร้าว |
ติดตามและประเมินผลเป็นระยะๆ เพื่อจะได้นำข้อมูลต่างๆ มาประเมินวิเคราะห์ เพื่อพัฒนาทั้งในแง่การปรับปรุงเปลี่ยนแปลง และการวางแนวทางในการนำหลักสูตรไปใช้ให้มีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น คือ ผลลัพธ์ของหลักสูตร ที่จะเป็นตัวประเมินว่ามะพร้าวแต่ละลูกมีคุณภาพหรือไม่ | น้ำมะพร้าว |
เปลือกนอกที่แข็งเปรียบได้กับหลักสูตรใหญ่ หลักสูตรแกนกลาง ลูกมะพร้าวมีเปลือกชั้นนอกที่เป็นเส้นๆ มากมาย ตัวหลักสูตรก็สามารถแยกแขนงเป็นด้านต่างๆ ได้ กะลามะพร้าวมีลักษณะกลมเกลี้ยง แข็ง เปรียบได้กับการวิเคราะห์ให้เป็นรูปธรรมจากหลักสูตรใหญ่ต้องแยกย่อยมาเป็นแผนการจัดการเรียนรู้ ตัวชี้วัด เกณฑ์ประเมิน ซึ่งกะลานั้นกว่าจะทำให้กลมเกลี้ยงนั้นก็ยากเช่นกัน อย่างไรก็ดีหากผู้นำหลักสูตรไปใช้มีความเข้าใจและสามารถเข้าถึงแก่นของหลักสูตรได้ก็จะได้ลิ้มรสน้ำและเนื้อที่หอมหวาน เห็นได้จากผลผลิตคือ ผู้เรียนที่มีคุณภาพนั่นเอง
หากพิจารณาในประเด็นประโยชน์ของมะพร้าว ก็สามารถเปรียบเทียบกับหลักสูตรได้เช่นกัน เนื่องจากมะพร้าวมีประโยชน์ในทุกส่วน เช่น เนื้อและน้ำรับประทานได้ทันที เปลือกของมะพร้าวสามารถทำที่นอนใยมะพร้าวได้ เนื้อมะพร้าวเป็นกะทิได้ กะทิทำเป็นน้ำมันมะพร้าว กากมะพร้าวใช้เป็นอาหารสัตว์ กะลาทำเชื้อไฟ เครื่องประดับ ฯลฯ ผู้เรียนที่มีคุณภาพก็สามารถพัฒนาเป็นบุคคลที่สร้างประโยชน์ให้กับสังคมได้มากมาย
